Có lẽ nhiều người không xa lại gì với khái niệm “chất dinh dưỡng”, là những chất hay hợp chất hóa học có vai trò duy trì sự sống và hoạt động của cơ thể thông qua quá trình trao đổi chất và thường được cung cấp qua đường ăn uống. Vậy còn “vi chất dinh dưỡng”, đó là gì? Vi chất dinh dưỡng gồm những gì, bổ sung ra sao và có quan trọng với trẻ nhỏ hay không?

Vi chất dinh dưỡng là gì?

Vi chất dinh dưỡng là các chất mà cơ thể chúng ta chỉ cần với một lượng rất nhỏ nhưng nếu thiếu sẽ gây nên những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe. Các vi chất dinh dưỡng tham gia vào việc xây dựng nên các tế bào, các mô, vào các hoạt động hô hấp, chuyển hóa, bài tiết của tế bào, xây dựng nên hệ thống miễn dịch của cơ thể, tham gia vào nhiều cơ chế hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể, duy trì sự cân bằng của hệ thống nội môi, giúp phục hồi các tế bào, các mô tổn thương, là thành phần chủ yếu để tạo ra các hooc-môn, các dịch tiêu hóa… Vì vậy, vi chất dinh dưỡng bao gồm vitamin và khoáng chất “nhỏ mà có võ” rất cần thiết cho sự phát triển trí tuệ và thể chất của trẻ.

Những biểu hiện và hậu quả của việc thiếu hụt vi chất dinh dưỡng

Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về dinh dưỡng. Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em thấp còi còn ở mức cao 24,3%; tỷ lệ thừa cân béo phì đang có xu hướng gia tăng nhanh ở các khu vực thành thị; tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng ở phụ nữ và trẻ em vẫn còn cao như: Phụ nữ mang thai là 32,8%, trẻ em dưới 5 tuổi là 27,9%; tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi thiếu Vitamin A tiền lâm sàng là 13% và 69,4% trẻ em dưới 5 tuổi bị thiếu kẽm…

Thiếu Vitamin A ở giai đoạn sớm có thể bị quáng gà, đến giờ gà lên chuồng thì trẻ nhìn không rõ, thậm chí là nhìn nhầm cha mẹ.

Thiếu máu, thiếu sắt có biểu hiện da xanh, niêm mạc mắt mờ. Những người bị thiếu máu thường rất mệt mỏi, đau đầu, thường xuyên có cảm giác buồn ngủ hoặc ngủ gật.

Thiếu vitamin D cấp hoặc mãn tính ở trẻ khiến các em ngủ hay bị giật mình, ra mồ hôi trộm, răng mọc không đều, chậm biết vận động như: chậm biết nói, biết bò, biết đi... Nếu không điều trị sớm, sau này sẽ diễn ra các biến chứng như chân vòng kiềng. Đặc biệt, thời gian gần đây, thiếu vitamin D còn liên quan đến một số bệnh ung thư, gia tăng mắc tiểu đường type 2.

Thiếu I-ốt ở bà mẹ mang thai thì dễ dẫn đến thai chết lưu, dị tật thai nhi, trẻ sinh ra bị chậm phát triển. Vấn đề rất nghiêm trọng nếu chúng ta không phòng chống thiếu I-ốt sớm, đặc biệt là những bà mẹ mang thai.

Thiếu canxi sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng chiều cao và liên quan đến dẫn truyền thần kinh, nhiều khi cũng làm cho người thiếu canxi hay thoáng quên. Vận động hay bị chuột rút nếu cơ thể thiếu canxi.

Vi chất dinh dưỡng gồm những chất gì và có trong thực phẩm gì?

Có khoảng 90 các vi chất dinh dưỡng khác nhau cần thiết cho cơ thể, bao gồm các vitamin tan trong nước như: nhóm B, C; các vitamin tan trong chất béo như: A, D, E, K và các chất khoáng sắt, kẽm, iod, đồng, mangan, magiê…

Vitamin A: cần cho sự tăng trưởng, giúp sáng mắt, tăng cường hệ thống miễn dịch giúp phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng. 

Mỗi ngày trẻ cần được cung cấp 400mcg RAE (retinol activity equivalent - tương đương retinol hoạt tính) theo VN RDI. Vitamin A có thể được tìm thấy trong cà rốt, rau bina, xoài, bông cải xanh, và đu đủ.

Vitamin nhóm B: có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa năng lượng, tạo máu và hỗ trợ hệ thần kinh khỏe mạnh. Hàng ngày trẻ 2-4 tuổi cần bổ sung 0,5mg Vitamin B2 và 0,9 mcg Vitamin B12. Các vitamin nhóm B có trong bánh mì, mì, gạo lức, đậu, thịt nạc, cá, và trứng, rau lá xanh thẫm, chuối, sữa…

Vitamin C: góp phần vào sự hình thành collagen cần thiết cho các hoạt động bình thường của da, xương, mạch máu, sụn, nướu răng, và răng. 

Vitamin C cũng giúp các chức năng của hệ thần kinh và hệ miễn dịch hoạt động bình thường, và giúp hấp thu sắt. Cần bổ sung 30mg (theo VN RDI) Vitamin C mỗi ngày. Vitamin C có trong cam, đu đủ, kiwi, bông cải xanh và xoài. 

Vitamin D và canxi: có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành, phát triển xương và răng.Cần bổ sung 5mcg (VN RDI) vitamin D mỗi ngày. Vitamin D được cung cấp chủ yếu qua việc tiếp xúc với ánh nắng và các thực phẩm như: dầu cá, trứng, gan. Canxi có nhiều trong: tôm, cua, trai, ốc…

I-ốt: giúp phát triển nhận thức bình thường, chuyển hóa năng lượng và tổng hợp hormon tuyến giáp, giúp cho sự phát triển của cơ thể và trí não . I-ốt có thể được tìm thấy trong rong biển, cá tuyết, cá ngừ, sữa chua, ức gà tây, trứng và khoai tây nướng.

Sắt: chất quan trọng tham gia vào quá trình tạo máu và một phần cấu trúc của bộ não đồng thời góp phần hình thành hồng cầu và hemoglobin, vận chuyển oxy khắp cơ thể, giúp chức năng nhận thức và chức năng miễn dịch hoạt động bình thường. Cần bổ sung 8mg (VN RDI) sắt mỗi ngày. Sắt có nhiều trong gan, mề gà, lòng đỏ trứng gà, tim heo, mộc nhĩ, nấm hương.

Kẽm: thành phần của hơn 300 enzyme tham gia các hoạt động của cơ thể: tăng hấp thu, tăng tổng hợp chất đạm, tăng cảm giác ngon miệng, tăng cường hệ thống miễn dịch, giúp trẻ tăng trưởng chiều cao, kẽm cũng có một vai trò trong phân chia tế bào. Cần bổ sung 4mg (VN RDI) mỗi ngày.Kẽm có nhiều trong các loại thực phẩm: sò, củ cải, đậu nành, lòng đỏ trứng gà…

Như vậy vi chất dinh dưỡng gồm các vitamin và khoáng chất không trực tiếp cung cấp năng lượng nhưng giúp cơ thể trẻ phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn trí tuệ là rất cần thiết. Cha mẹ cần để ý theo dõi hoặc đưa trẻ đi xét nghiệm vi chất để có thể bổ sung đầy đủ vi chất dinh dưỡng để bé yêu luôn khỏe mạnh.Để tìm hiểu thêm về nhu cầu dinh dưỡng cũng như được tư vấn chế độ dinh dưỡng phù hợp cho bé nhà bạn, bố mẹ có thể kết nối với chuyên gia của chúng tôi qua fanpage: Scumin Đề kháng khỏe trẻ ăn ngon hoặc website: http://scumin.vn/. Ngoài ra, mẹ có liên hệ tới tổng đài chăm sóc sức khỏe 0247.1060.666 hoặc Zalo 0936.653.545 để gặp bác sĩ/ dược sĩ của Viện Dinh dưỡng VHN Bio hỗ trợ tư vấn miễn phí.